Coğrafya Öğretmeni/Yazar Doğu ATEŞ

Kabil’deki Afganistan Araştırma Merkezi’nin raporuna göre hava kirliliğinin on yıllardır süren savaştan daha ölümcül hale geldiği Afganistan’da sadece 1 haftada 17 kişi hava kirliliği kaynaklı rahatsızlıklar sebebiyle yaşamını yitirdi. Afganistan Sağlık Bakanlığı, 6 milyon nüfuslu başkent Kabil’de sadece bir haftada solunum enfeksiyonları sonucu yaşamını yitiren kişi sayısının 17 olduğunu açıkladı. Hava sıcaklıklarının düşmesiyle yakıt olarak kullanılan maddelerin yarattığı hava kirliliğinin yoğunlaşması sebebiyle son haftalarda başkent Kabil’de hava kirliliği doruk noktalara ulaştı. Solunum rahatsızlıkları şikayetiyle hastanelere başvuran Kabillilerin sayısı bir haftada 8 bin 800 oldu. Hemen hemen her yıl kış aylarında hava kalitesi en düşük şehirler arasında zirveye oturan Kabil’de hava kirliliğinden sorumlu tutulan başlıca faktörler arasında, lüks oteller ve düğün salonları gibi büyük yapıların ısıtılması için kullanılan yakıtlar yer alıyor. Bakanlıktan ‘Hava kirliliği operasyonu’ Afgan İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde yapılan ‘hava kirliliği operasyonu’nda gerekli önlemleri almayan 2 otel ve 3 düğün salonunun mühürlendiğini duyurmuştu. Yerel çevre kuruluşları, kent sakinlerine ısınmak için kömür ve plastik gibi kirliliği arttıran maddeleri yakmamaları çağrısında bulunuyor. Daha ucuz gaz ve elektrik olmadığı sürece sorunu çözmenin mümkün olmadığını söyleyen kent sakinleri ise hava kirliliğinden ekonomik yetersizlikler ve elektriksizliği sorumlu tutuyor.  Yetkililer, standartlara uygun olmayan yakıt kullanımı, yeşil alanların azlığı ve gecekonduların da Kabil’deki hava kirliliğine etki…

İran’ın başkenti Tahran’da hava kirliliği sebebiyle yoğun bir sis gökyüzünü kapladı. Yüzlerce kişi hastanelere giderken okullar da Pazar günü açılmadı. Başkent Tahran’daki hava kirliliği seviyesi “hassas gruplar için sağlıksız” seviyesinde. Yetkililer bu sebeple gençleri, çocukları, yaşlıları ve solunum yollarıyla ilgili sorun yaşayan hastaları evlerinden çıkmaması konusunda uyardı. Vali yardımcısı Muhammed Taghizade, Cumartsi günü hava kirliliği için acil olarak düzenlenen toplantının ardından okulların Pazar günü kapalı olacağını açıkladı. Tahran’daki spor faaliyetleri de geçici bir süreyle iptal edildi: “Firuzkuh ve Damavand dışında kalan Tahran bölgesindeki tüm okullar Pazar günü kapalı olacak. Bazıları Pazartesi de kapalı olabilir.” İran’ın resmi haber ajansı IRNA, başkentte plaka numarasına göre, tek ve çift plakaların farklı günlerde trafiğe çıkabileceği bir uygulama da başlatıldığını yazdı. Otomobil dışındaki büyük araçların trafiğe çıkması ise tamamen yasaklandı. Taghizade, Tahran ve çevresindeki madenlerde de faaliyetin geçici süre için askıya alındığını açıkladı. Pazar günü Tahran’da gökyüzünü kaplayan gri sis bulutu, havada bulunan metreküp başına 145 mikrogram kirli maddeden kaynaklanıyor. Hükümetin internet sitesi website.air.tehran.ir’e göre Pazar günü öğlen saatlerinde yapılan ölçüm, son 24 saatlik durumu gösteriyor. Bu oran Dünya Sağlık Örgütü’nün temiz bir hava için 24 saatlik olarak önerdiği en fazla 25 mikrogramlık kirli maddenin neredeyse altı katı. Okullar sadece Tahran’da değil, hava kirliliğin etkileyebileceği…

Küçükçekmece Gölü’nde toplu balık ölümleri yaşandı. Kıyıya vuran balıkların büyük bir kısmı İstanbul Büyükşehir Belediyesi ekipleri tarafından kıyı şeridinden toplandı. Gölde ve çevresinde araştırma yapan Prof. Dr. Meriç Albay, “Hem su kalitesi ve hem de etraftaki biyoçeşitlilik bakımından göl bitmiş durumda” dedi. Küçükçekmece Gölü’ndeki balık ölümleri pazartesi akşam saatlerinde görüldü. Özellikle Mimar Sinan’ın 1560 yılında inşaa ettiği Taş Köprü çevresinde görülen toplu balık ölümleri mahalle sakinlerini tedirgin etti. Bazı yurttaşlar göldeki balık ölümlerini cep telefonları ile görüntüleyerek sosyal medya hesaplarında paylaştı. Balık ölümlerinin artması üzerine göle salı sabahı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Deniz Hizmetleri Müdürlüğü Kıyı Temizleme Ekipleri sevk edildi. Sabah erken saatlerinde göl kenarında ve tarihi köprü çevresinde ölü balıkları ellerindeki uzun saplı filelerle toplayan ekipler, öğle saatlerinde temizleme işlemini büyük ölçüde tamamlayarak Küçükçekmece Gölü’nden ayrıldı. Göldeki toplu balık ölümleri üzerine inceleme yapan İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Meriç Albay, göldeki sudan numuneler alarak birtakım analizler yaptı. Yapılan analizlerde gölde bulunan ve su içindeki organizmalar için de önemli unsurlardan biri olan oksijen seviyesi en az 7 olması gerekirken 4 çıktı. Ayrıca ölen balıkların gümüş, kefal, kaya balığı ve deniz iğnesi gibi türlerden oldukları bildirildi. Küçükçekmece gölündeki kirlilik kötü koku ve toplu balık ölümlerine rağmen bazı vatandaşlar gölde…

Dünya Çevre Günü nedeniyle bir açıklama yapan Dünya Sağlık Örgütü, hava kirliliğinin büyük bir sağlık sorunu haline geldiğini vurguladığı açıklamasında enerji için fosil yakıt tüketimi, ulaşım ve sanayinin hava kirliliğine yol açarken, karbon salınımı ve küresel ısınmanın artmasına de neden olduğu uyarısında bulundu. YILDA 7 MİLYON KİŞİ YAŞAMINI YİTİRİYOR Yaptığı açıklamada önemli verilere de yer veren Dünya Sağlık Örgütü; dakikada 13, saatte 800 kişinin , yılda ise 7 milyon kişinin hava kirliliğinden hayatını kaybettiğini belirtti. Bu sayının her yıl tüberküloz, sıtma ve AIDS gibi hastalıklardan hayatını kaybedenlerin sayısının üç katı olduğu da dile getirildi. ÖLÜMLERİN YÜZDE 60’I KADINLAR VE ÇOCUKLAR Evlerdeki hava kirliliğinin, çoğu gelişmekte olan ülkelerde her yıl 3,8 milyon erken ölüme yol açtığı, bu ölümlerin yüzde 60’ını kadınlar ve çocukların oluşturduğu ortaya konulan diğer verilerden. EN ÇOK ÇOCUKLAR ETKİLENİYOR Hava kirliliğinden en çok çocukların etkilendiği, “Dünyada çocukların yüzde 93’ü, hava kirliliğinin DSÖ standartlarının üzerinde olduğu bölgelerde yaşıyor. 2016 yılı rakamlarına göre, 15 yaşının altındaki 600 bine yakın çocuk solunum sorunların yüzünden hayatını kaybetti. Hava kirliliği, kalp hastalıklarından ölenlerin yüzde 26’sı, ciğer hastalıklarından ölenlerin yüzde 43’ü ve akciğer kanserinden ölenlerin yüzde 23’ünde en önemli faktör olarak ortaya çıkıyor. Hava kirliliği, astım, aşırı şişmanlık, ciğerlerin yeteri kadar gelişememesi, çocuk kanserleri ve bebeklerin yeteri…

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO), 2019 yılı sağlık için en önemli 10 tehdit sıralamasının başında ‘hava kirliliği’ ve ‘küresel iklim değişikliği’ yer alıyor. WHO’nun ‘görünmez katil’ olarak adlandırdığı hava kirliliğiyle başı belada olan Türkiye’deki şehirler arasında ise Ankara da bulunuyor. Çevre Mühendisleri Odası’nın geçen yıl yayınladığı rapora göre, 5 buçuk milyondan fazla kişinin yaşadığı Başkent, havası kirli illerin başında geliyor. Kentteki hava kirliliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hava kalite izleme istasyonları verilerinde de görülebiliyor. DIŞARISI SPOR İÇİN ELVERİŞSİZ Türkiye’nin dört bir yanındaki 330 istasyonda ölçülen hava kirliliği değerlerinin yayınlandığı www.havaizleme.gov.tr adresli internet sitesindeki verilere göre, Ankara’nın bazı semtlerinde kirlilik değerleri tehlike sınırını aştı. Hava indeksi Demetevler’de hafta sonu ‘kötü’ olarak ölçülürken, dün ‘sağlıksız’ durumundaydı. Sitede, kirlilik oranının 232 olarak ölçüldüğü ve ‘mor’ renkle gösterilen Demetevler için “Sağlık açısından acil durum oluşturabilir. Nüfusun tamamının etkilenme olasılığı yüksektir” ifadesi kullanıldı. Ayrıca vatandaşlara, spor, yürüyüş, piknik yapmak ve bisiklete binmek için havanın kötü olduğu uyarısı yapıldı. SIHHİYE’DE KİRLİLİK AZALDI Verilere göre havası en temiz semtler Bahçelievler, Kayaş, Sincan oldu. Üç ilçenin hava indeksi ‘iyi’ olarak ölçüldü. Hava indeksi ‘hassas’ olan Keçiören için ise “Hassas gruplar için sağlık etkileri oluşabilir. Genel olarak kamunun etkilenmesi olası değildir” uyarısında bulunuldu. Önceki yıllarda hava kirliliğiyle gündeme gelen Hacettepe,…